Działalność naukowa Instytutu Geografii i Nauk o Środowisku

Działalność naukowa Instytutu Geografii i Nauk o Środowisku koncentruje się w 3 głównych obszarach badawczych realizowanych w obrębie zakładów:

1. Badań Środowiska i Geoinformacji
2. Geomorfologii i Geoarcheologii
3. Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

Zakres tematyczny

Ad.1.

Stan i przemiany oraz monitoring środowiska przyrodniczego w regionie świętokrzyskim, ze szczególnym uwzględnieniem powietrza, wód powierzchniowych i gleb

• Badania terenowe dotyczące aktualnego stanu środowiska przyrodniczego w regionie świętokrzyskim w kontekście zmian klimatu i zmieniającej się w czasie i intensywności antropopresji. Badania prowadzone również na podstawie danych pomiarowych ze Stacji Bazowej Łysogóry. Stacja, dysponująca nowoczesną aparaturą badawczą, od 1994 realizuje zadania Państwowego Monitoringu Środowiska w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, a od 2021 – Europejskiego Monitoringu (International Cooperative Programme on Integrated Monitoring of Air Pollution Effects on Ecosystems – ICP IM).
• Badania modelowe odpływu i transportu fluwialnego w zurbanizowanych zlewniach rzecznych, z uwzględnieniem zmian zagospodarowania terenu i dynamiki opadów.
• Wykorzystywanie systemów informacji geograficznej i analiz geoprzestrzennych na potrzeby rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Systemy informacji geograficznej (w tym: nowoczesne techniki fotogrametryczne, m.in. Structure from Motion; analiza obrazów teledetekcyjnych oraz map archiwalnych) uwzględniane są na różnych etapach planowania przestrzennego, w studiach przedprojektowych inwestycji, opracowywaniu planów i programów ochrony, a także przy sporządzaniu ocen środowiskowych i ekspertyz o stanie i degradacji środowiska, wskazania przesłanek planistycznych, a także identyfikacji różnego rodzaju ograniczeń i barier w zakresie użytkowania i zagospodarowania terenu.
• Inwentaryzacja obiektów o wybitnych walorach geologicznych i geomorfologicznych, wartościowych dla geoturystyki i edukacji.

Ad. 2.

Funkcjonowanie środowiska geograficznego w warunkach narastającej antropopresji i zmian klimatu

• Badania obejmujące studia nad interakcją człowiek-środowisko w różnych horyzontach (np. neolit, okres brązu, okres rzymski, średniowiecze i czasy nowożytne) i skalach czasowych (krótko i długoterminowe przemiany), prowadzone w różnych obszarach w kraju (m.in. Świętokrzyskie, Podlasie, GOP) i za granicą (m.in. Cypr, Belgia, Peru), co pozwala uchwycić zróżnicowanie regionalne, a także strefowe. Badania włączone są w europejskie i światowe kierunki badawcze (np. FLAG, GLOCOPH) i są realizowane w interdyscyplinarnych zespołach, polskich i międzynarodowych, co pozwala na konsyliencję wyników uzyskiwanych różnymi metodami przez specjalistów z poszczególnych dziedzin.

Ad. 3.

Zróżnicowane aspekty zagadnień demograficznych i społeczno-gospodarczych w regionie świętokrzyskim

• Badania oceny skali depopulacji ze uwzględnieniem obszarów wiejskich i peryferyjnych oraz opracowanie sposobów postępowania w przeciwdziałaniu skutkom tego zjawiska. Są nimi instrumenty na rzecz wzmacniania rozrodczości oraz oddziaływania na skalę migracji, a także możliwości działań i sposobów aktywizacji osób w wieku poprodukcyjnym. Wnioski z badań naukowych są płaszczyzną dyskusji między ekspertami a przedstawicielami jednostek samorządowych podczas cyklicznie odbywających się konferencji naukowych. Obecny etap badań poza kontynuacją analiz w zakresie migracji, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży pomaturalnej, obejmuje przeprowadzenie oryginalnego kwestionariusza wywiadu, opartego na koncepcji mikrospisu. Tematem przewodnim badań są „Migracje młodzieży – ich wpływ na depopulacje i gospodarcze spowolnienie peryferii”. Jest to projekt badawczy realizowany w ramach współpracy naukowej w pięciu ośrodkach akademickich w Polsce.